Thứ Bảy, 6 tháng 9, 2025
Thứ Năm, 4 tháng 9, 2025
CÔNG TRÌNH L’ACCUEIL ĐANG BỊ CHIẾM DỤNG
THÀNH LẬP TU VIỆN HUẾ
Không
lâu sau ngày 30/11/1925, ba vị thừa sai tiên khởi DCCT Canada đến Huế với sứ mạng
mang DCCT đến Việt Nam, các vị đã mua một mảnh đất ở An Cựu để tiến hành xây dựng
tu viện. Tu viện DCCT Huế nhanh chóng được khởi công trên một mảnh đất ngoại
thành mà xung quanh là đồng lúa mênh mông và đa phần là dân nghèo.
Đến
ngày 13-3-1929, Tu viện DCCT Huế được thành lập theo Giáo luật và được chính thức
nhận Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp nhân ngày lễ Truyền Tin 25/3/1929 làm Đấng Bảo Trợ với
vị Bề Trên tiên khởi là cha HUBERT COUSINEAU (một trong ba vị thừa sai tiên khởi).
NHÀ
L’ACCUEIL
Công trình L’ACCUEIL (đúng như ý nghĩa của tên gọi: “SỰ ĐÓN TIẾP”) được tiến hành xây dựng sau khi Tu viện DCCT Huế hoàn thành nhằm mở mang sức hoạt động và ảnh hưởng của DCCT trên mảnh đất Cố Đô, đó là vào ngày 7-3-1938. Chỉ trong 4 tháng, một ngôi nhà lớn khang trang được hoàn thành gồm một hội trường lớn chứa hàng trăm khán thính giả và một thư viện đồ sộ chứa nhiều đầu sách quý giá. Đúng như tên gọi “L’Accueil”, “Đón Tiếp” đã trở thành nơi tiếp đón mọi thành phần trong cộng đồng đến trao đổi về trí thức, văn hoá, giáo dục và những hoạt động bổ ích khác.
TÌNH
HÌNH NHÀ L’ACCUIEL HIỆN TẠI
Đến
đêm tối ngày 1/9/2025 vừa qua, theo thông tin từ DCCT Huế, người ta đã ngang
nhiên rào khu đất L’Accueil, vốn thuộc quyền sở hữu của Nhà Dòng để chuẩn bị
cho một dự án đập phá xây mới nào đó mà chủ sở hữu không hề hay biết!
PHIẾU THÔNG TIN HỌC SINH
Phiếu thông tin học sinh năm học 2025 – 2026 vừa xuất hiện trên diễn đàn phụ huynh học sinh ở tỉnh Thái Bình cũ đã làm dấy lên làn sóng tranh luận gay gắt
Chủ Nhật, 31 tháng 8, 2025
NGOÀI ĐƯỜNG
"Con nên nhớ rằng chỉ liếc mắt trông qua cử-chỉ của dân-chúng ngoài đường là người ta có thể xét-đoán được trình-độ giáo-dục của cả một dân-tộc" (trích bài Tập đọc Ngoài Đường, tác giả Hà Mai Anh).
Nhà giáo Hà Mai Anh, chủ biên nhiều sách giáo khoa Quốc Văn trước năm 1975. Ông đóng góp nhiều bài vở cho các báo đương thời nhưng sự nghiệp văn học của ông chủ yếu là sách giáo khoa và các tác phẩm mang tính cách giáo dục.
Nhà giáo Hà Mai Anh, chủ biên nhiều sách giáo khoa Quốc Văn trước năm 1975. Ông đóng góp nhiều bài vở cho các báo đương thời nhưng sự nghiệp văn học của ông chủ yếu là sách giáo khoa và các tác phẩm mang tính cách giáo dục.
MỘT THỜI THƯ VIỆN
Vũ Thế Thành
Hồi còn học trung học tôi rất ít khi vào thư viện. “Thư viện” của tôi lúc đó là mấy tiệm hớt tóc, tạt vào để đọc báo… chùa. Chủ tiệm dễ dãi, quen mặt thằng nhóc nên cũng chẳng phiền hà. Đọc báo chủ yếu là xem truyện feuilleton đăng hàng ngày.
Mỗi tiệm thường mua hai, ba đầu báo. Tôi đọc hết, vì mỗi báo có feuilleton khác nhau (trừ kiếm hiệp của Kim Dung thì báo nào cũng đăng vì quá ăn khách). Nếu rảnh, lại mò qua tiệm khác đọc báo khác.
Nhựt báo ở Sài Gòn hồi đó ra buổi chiều, chứ không sáng sớm như bây giờ, khoảng bốn giờ chiều là báo đã lên sạp. Tan sở thì nhiều người bu vào sạp báo, đa số là những con nghiện feuilleton kiếm hiệp. Một thằng nhóc như tôi không có cửa để đọc báo chùa tại sạp báo, vì đó là chùa có trả phí. Chủ báo rên quá trời, vì trưa hôm sau báo bán không hết trả về kho, nhưng làm gì được nhau?
Đọc feuilleton mỗi bài chỉ cỡ 1.000 chữ, đọc không quá mười phút là xong hết hai tờ báo. Xong feuilleton thì coi lan qua cả tin tức thời sự, chuyện lá cải văn nghệ sĩ… Tuổi nhỏ đâu hiểu gì nhiều về chính trị, chính em, chuyện hậu trường hấp dẫn hơn. Tôi lại cả tin. Sau này mới biết những tin giựt gân toàn là chuyện phóng đại câu khách.
Những năm cuối trung học, tôi thường vào thư viện Hội Việt – Mỹ (VAA – Vietnamese American Association) ở đường Mạc Đĩnh Chi. Tôi học tiếng Anh ở đây, ghé vào thư viện cho tiện. Hội Việt Mỹ là tổ chức văn hóa thông tin của chính phủ Hoa Kỳ (không phải là Hội Việt Mỹ hiện nay là trường dạy tiếng Anh của tư nhân, lập lờ lấy trùng tên). Thư viện VAA lớn lắm, rộng rãi, đủ loại sách báo Việt, Anh. Tôi vào để đọc các tạp chí văn học, tuần báo, nguyệt san…, đôi khi cả tiểu thuyết, những quyển tìm không có ở các hiệu cho thuê sách bên ngoài, kể cả tiệm cho thuê sách Cảnh Hưng lớn nhất Sài Gòn lúc đó.
Trong số sách đọc ở thư viện VAA, tôi còn nhớ quyển “Cuộc đời bác sĩ Arrowsmith” của S. Lewis, gây ấn tượng mãi đến tận bây giờ. Martin Arrowsmith, một bác sĩ trẻ làm nghiên cứu y học, luôn luôn phải đấu tranh giữa chân lý khoa học vì lợi ích nhân loại và áp lực thương mại, danh vọng trong ngành y. Thời gian covid đỉnh cao ở Sài Gòn, tôi biết vài bác sĩ trẻ, cỡ 40 tuổi ở tuyến đầu, nhờ thường xuyên trao đổi với đồng nghiệp ở Mỹ, nên biết dùng kháng viêm corticoide liều cao ngay từ khi bão cytokine bắt đầu, và hạ thấp liều xuống vào một, hai ngày sau, thay vì phác đồ của Bộ Y tế, khi bão cytokyne tràn ngập mới dùng thì quá muộn. Nhờ đó mà các bạn bác sĩ này cứu được nhiều mạng người. Họ đã thử vài trường hợp và thấy hiệu quả. Đứng trước bao bệnh nhân trong tình thế tuyệt vọng, họ tiếp tục làm lén, vì nếu lộ ra có thể bị tước bằng hành nghề. Khi dịch covid nguôi đi, giải pháp tăng liều corticoid mới được Bộ Y tế Việt Nam thừa nhận.
Sau dịch Covid, tôi tìm đọc lại quyển sách này trên mạng, càng đọc càng thấm thía, nhất là sau đó, thương mại dịch vụ y tế nở rộ, mọi thứ đều quy cho hậu covid. Tôi cũng biết thêm đôi chút về tác giả Lewis. Với tác phẩm này, ông đoạt giải Pulitzer năm 1926 nhưng từ chối nhận vì cho là giải thiên vị, không công tâm. Đã hơn mười năm nay tôi không còn tin vào sự khách quan của giải Putlizer, nhưng không ngờ từ thời Lewis đã thế.
Một sự kiện khác cũng thú vị ở VAA là nơi đây triển lãm mấy cục đá trên mặt trăng do phi thuyền Apollo 15 hay 16 gì đó mang về. Đá chị Hằng không đẹp, sần sùi, nhưng bài trí trong phòng ánh sáng xanh tím dịu, đẹp lung linh. Trước đó vài năm, truyền hình trắng đen trong nước có phát lại cảnh hai phi hành gia Apollo 11 đổ bộ trên mặt trăng, đã mê hoặc tuổi trẻ chúng tôi, mơ mộng sau này sẽ là nhà vật lý.
Sau khi lấy được giấy chứng nhận Anh ngữ, tôi không còn vào thư viện VAA nữa, chẳng biết chốn cũ bây giờ thế nào…
Vào đại học, tôi bắt đầu đến thư viện thường hơn. Vào thư viện không phải để mượn sách hay tìm tài liệu (dù có thẻ thư viện), mà vào để học. Bài vở ở trường cũng đủ ngập đầu, thi rớt sẽ đi lính, rất phiền cho cuộc đời. Thật ra thì không hẳn sợ rớt đi lính – tôi tự tin sức học của mình có thể pass, mà học vì khao khát kiến thức, mơ mộng thành… khoa học gia này nọ. Tôi tin hầu hết các bạn bên ngành khoa học đều có tâm trạng như vậy. Tuổi trẻ thường hoang tưởng trèo cao, càng cao càng té đau chỉ vài năm sau đó.
Đầu niên học, tôi tìm đến là thư viện Đắc Lộ ở đường Yên Đổ (Lý Chính Thắng bây giờ). Thư viện này có nhiều tư liệu cũ rất quý, không mang tính hiện đại như VAA. Nhiều sách về triết học, tôn giáo, nghệ thuật cổ điển, Bulletin des Amis du vieux Hue… viết bằng những ngôn ngữ mà tôi mù tịt. Tiếng Pháp tôi còn lơ mơ, nói gì đến tiếng Bồ, tiếng La Tinh… Duy có bộ lưu trữ các tạp chí như Đông Dương Tạp Chí, Nam Phong Tạp Chí… tiếng Việt là hấp dẫn, nhưng tôi chỉ có giờ liếc qua vài số, định bụng thi xong sẽ quay lại đọc. Thư viện này cũng có nhựt báo, tạp chí văn học… toàn hàng tuyển, vì độc giả hầu hết là sinh viên và các nhà nghiên cứu.
Đến rồi, tôi mới biết thư viện nơi đây chỉ là phần nhỏ của cơ sở Đắc Lộ. Ở đây còn có cư xá cho sinh viên, nhà nguyện, các lớp dạy sinh ngữ, trung tâm hướng nghiệp cho thanh niên, và cả studio để thực hiện các show truyền hình. Trung tâm do các linh mục dòng Tên điều hành. Dòng Tên từ năm, sáu thế kỷ nay nổi tiếng uyên bác và cũng phóng khoáng đi trước thời đại, nên không ít lần bị Vatican “dán nhãn”. Nhưng phóng khoáng lại dễ hòa đồng, nói chuyện đời, chứ không nói chuyện đạo, hay khuyến dụ người khác theo đạo. Đùa giỡn thâm thúy, khôi hài đen nên giới trẻ rất thích, bất kể lương giáo, nôm na gọi là mấy ông cha chịu chơi. Ngay chương trình truyền hình của Đắc Lộ cũng không nói chuyện đạo, mà nhắm mục tiêu là nâng cao dân trí, bảo vệ sức khỏe, tìm hiểu quê hương đất nước…
Tu viện có ông cha Tây râu xồm, tôi lân la tán phét, xổ tiếng Anh, nhưng trời đất, ổng nói tiếng Việt sõi như người Việt, xài cả tiếng lóng như bọn trẻ. Lâu quá rồi, tôi không nhớ nổi tên ông cha dễ thương này. Sau năm 75, các cha Tây bị trục xuất về nước. Mấy ông cha Đắc Lộ mắc cái tội mê mệt Việt Nam, lại tìm cách qua Thái Lan, Mã Lai, Phi Luật Tân… giúp người Việt tị nạn. Tôi nghe nói có ông đã ở Việt Nam cả ba bốn chục năm, gắn bó với mảnh đất chiến tranh này, rồi lại phải lìa bỏ nó.
Vài năm sau 75, các cha ở dòng Tên Đắc Lộ dính vào một vụ án in ấn, tàng trữ tài liệu phản động. Một số linh mục bị bắt đi tù mấy năm. Ông thầy mà tôi đề cập trong tùy bút “Ông thầy Việt Văn” bị bắt trong vụ này, và đi tù 4 năm. Nội vụ có nhiều uẩn khuất khi tôi đến thăm thầy. Tu viện Đắc Lộ bị tịch thu, làm tòa soạn báo Tuổi Trẻ và một nhà in. Sau này nghe nói chính quyền có trả lại cho nhà dòng một phần. Báo Tuổi Trẻ dời về trụ sở mới, còn nhà in thì hình như vẫn còn ở nơi đấy.
Không khí trung tâm Đắc Lộ nói chung thân thiện, giới trẻ dễ làm quen với nhau, có khi rủ nhau làm công tác thiện nguyện cho những chương trình từ thiện của trung tâm. Chính vì không khí cởi mở, hòa ái nơi đây mà tôi lâm vào… thế kẹt. Đến thư viện, học thì không bao nhiêu, mà ham chơi, tán dóc thì nhiều! Qua Tết, mùa thi cận kề, liên tục “bể kế hoạch” học bài, tôi phải di tản kiếm chỗ học ở thư viện khác nhằm bớt trớn vui chơi.
Thư viện sau đó tôi thường đến là Trung tâm Văn hóa Đức, hình như còn có tên khác là Viện Goethe, tôi không chắc. Trung tâm này nằm trên đường Phan Đình Phùng, nay là Nguyễn Đình Chiểu, gần ngã tư Hai Bà Trưng. Thư viện Trung tâm Văn hóa Đức nằm trong một biệt thự hai tầng thoáng, rộng. Tầng trệt là văn phòng, tầng trên là thư viện. Sách báo nơi đây không nhiều và đa dạng, diện tích cũng nhỏ, có vẻ là phòng đọc sách hơn là thư viện. Nơi này nhỏ nên ít người lui tới, chừng năm, sáu độc giả vào đọc sách, đa số ngồi học thi như tôi. Không gian rất yên tĩnh, chẳng ai làm phiền ai.
Có lần, ngồi cạnh tôi là một sinh viên trẻ, tôi đoán, chắc chỉ hơn tôi một hai tuổi. Quanh chỗ anh toàn là sách và giấy đầy hình vẽ cấu hình không gian của phân tử. Tôi hỏi thăm, anh vừa xong chứng chỉ thâm cứu năm ngoái, đang làm luận án tiến sĩ đệ tam cấp. Chứng chỉ thâm cứu tương đương với bằng cao học, còn tiến sĩ đệ tam cấp đại loại như phó tiến sĩ sau này. Hệ thống văn bằng này ảnh hưởng từ nền giáo dục Pháp, và chỉ có ở Đại học Khoa học. Quá nể đàn anh, trẻ tuổi, dáng thư sinh, đeo kiếng cận, học giỏi. Sự vị nể này cũng là động lực để tôi cắm đầu chạy nước rút.
Có những chiều mưa, qua khung cửa thư viện, nhìn những giọt mưa rơi trên lá cũng thấy đôi chút bâng khuâng. Ba mươi năm sau, tôi quay lại nơi này – giờ là một bộ phận của Tổng lãnh sự quán Đức, để dự phỏng vấn xin visa. Nhân viên cơ quan không ai biết nơi đây đã từng là thư viện. Trong lòng tôi rất muốn lên lầu thăm lại chốn cũ, nhưng biết là bất khả vì vấn đề an ninh.
Nhiều năm sau nay này tôi không còn vào thư viện nữa. Cách đây một năm, tôi đến Thư viện Quốc gia để dự hội thảo. Bước ra ngoài thính phòng, thấy vài bạn trẻ ngồi dựa cột hành lang, chân duỗi dài đang say mê đọc sách, có bạn cầm bút ghi chép… Thời buổi digital, AI tràn ngập, hình ảnh thư thả với sách vở đó thật hiếm hoi. Tôi ngắm nhìn mấy cháu, chợt nhớ hơn hơn 50 năm trước, mình cũng từng có một thời thư viện với biết bao hoài bão và mơ mộng.
Hồi còn học trung học tôi rất ít khi vào thư viện. “Thư viện” của tôi lúc đó là mấy tiệm hớt tóc, tạt vào để đọc báo… chùa. Chủ tiệm dễ dãi, quen mặt thằng nhóc nên cũng chẳng phiền hà. Đọc báo chủ yếu là xem truyện feuilleton đăng hàng ngày.
Mỗi tiệm thường mua hai, ba đầu báo. Tôi đọc hết, vì mỗi báo có feuilleton khác nhau (trừ kiếm hiệp của Kim Dung thì báo nào cũng đăng vì quá ăn khách). Nếu rảnh, lại mò qua tiệm khác đọc báo khác.
Nhựt báo ở Sài Gòn hồi đó ra buổi chiều, chứ không sáng sớm như bây giờ, khoảng bốn giờ chiều là báo đã lên sạp. Tan sở thì nhiều người bu vào sạp báo, đa số là những con nghiện feuilleton kiếm hiệp. Một thằng nhóc như tôi không có cửa để đọc báo chùa tại sạp báo, vì đó là chùa có trả phí. Chủ báo rên quá trời, vì trưa hôm sau báo bán không hết trả về kho, nhưng làm gì được nhau?
Đọc feuilleton mỗi bài chỉ cỡ 1.000 chữ, đọc không quá mười phút là xong hết hai tờ báo. Xong feuilleton thì coi lan qua cả tin tức thời sự, chuyện lá cải văn nghệ sĩ… Tuổi nhỏ đâu hiểu gì nhiều về chính trị, chính em, chuyện hậu trường hấp dẫn hơn. Tôi lại cả tin. Sau này mới biết những tin giựt gân toàn là chuyện phóng đại câu khách.
Những năm cuối trung học, tôi thường vào thư viện Hội Việt – Mỹ (VAA – Vietnamese American Association) ở đường Mạc Đĩnh Chi. Tôi học tiếng Anh ở đây, ghé vào thư viện cho tiện. Hội Việt Mỹ là tổ chức văn hóa thông tin của chính phủ Hoa Kỳ (không phải là Hội Việt Mỹ hiện nay là trường dạy tiếng Anh của tư nhân, lập lờ lấy trùng tên). Thư viện VAA lớn lắm, rộng rãi, đủ loại sách báo Việt, Anh. Tôi vào để đọc các tạp chí văn học, tuần báo, nguyệt san…, đôi khi cả tiểu thuyết, những quyển tìm không có ở các hiệu cho thuê sách bên ngoài, kể cả tiệm cho thuê sách Cảnh Hưng lớn nhất Sài Gòn lúc đó.
Trong số sách đọc ở thư viện VAA, tôi còn nhớ quyển “Cuộc đời bác sĩ Arrowsmith” của S. Lewis, gây ấn tượng mãi đến tận bây giờ. Martin Arrowsmith, một bác sĩ trẻ làm nghiên cứu y học, luôn luôn phải đấu tranh giữa chân lý khoa học vì lợi ích nhân loại và áp lực thương mại, danh vọng trong ngành y. Thời gian covid đỉnh cao ở Sài Gòn, tôi biết vài bác sĩ trẻ, cỡ 40 tuổi ở tuyến đầu, nhờ thường xuyên trao đổi với đồng nghiệp ở Mỹ, nên biết dùng kháng viêm corticoide liều cao ngay từ khi bão cytokine bắt đầu, và hạ thấp liều xuống vào một, hai ngày sau, thay vì phác đồ của Bộ Y tế, khi bão cytokyne tràn ngập mới dùng thì quá muộn. Nhờ đó mà các bạn bác sĩ này cứu được nhiều mạng người. Họ đã thử vài trường hợp và thấy hiệu quả. Đứng trước bao bệnh nhân trong tình thế tuyệt vọng, họ tiếp tục làm lén, vì nếu lộ ra có thể bị tước bằng hành nghề. Khi dịch covid nguôi đi, giải pháp tăng liều corticoid mới được Bộ Y tế Việt Nam thừa nhận.
Sau dịch Covid, tôi tìm đọc lại quyển sách này trên mạng, càng đọc càng thấm thía, nhất là sau đó, thương mại dịch vụ y tế nở rộ, mọi thứ đều quy cho hậu covid. Tôi cũng biết thêm đôi chút về tác giả Lewis. Với tác phẩm này, ông đoạt giải Pulitzer năm 1926 nhưng từ chối nhận vì cho là giải thiên vị, không công tâm. Đã hơn mười năm nay tôi không còn tin vào sự khách quan của giải Putlizer, nhưng không ngờ từ thời Lewis đã thế.
Một sự kiện khác cũng thú vị ở VAA là nơi đây triển lãm mấy cục đá trên mặt trăng do phi thuyền Apollo 15 hay 16 gì đó mang về. Đá chị Hằng không đẹp, sần sùi, nhưng bài trí trong phòng ánh sáng xanh tím dịu, đẹp lung linh. Trước đó vài năm, truyền hình trắng đen trong nước có phát lại cảnh hai phi hành gia Apollo 11 đổ bộ trên mặt trăng, đã mê hoặc tuổi trẻ chúng tôi, mơ mộng sau này sẽ là nhà vật lý.
Sau khi lấy được giấy chứng nhận Anh ngữ, tôi không còn vào thư viện VAA nữa, chẳng biết chốn cũ bây giờ thế nào…
Vào đại học, tôi bắt đầu đến thư viện thường hơn. Vào thư viện không phải để mượn sách hay tìm tài liệu (dù có thẻ thư viện), mà vào để học. Bài vở ở trường cũng đủ ngập đầu, thi rớt sẽ đi lính, rất phiền cho cuộc đời. Thật ra thì không hẳn sợ rớt đi lính – tôi tự tin sức học của mình có thể pass, mà học vì khao khát kiến thức, mơ mộng thành… khoa học gia này nọ. Tôi tin hầu hết các bạn bên ngành khoa học đều có tâm trạng như vậy. Tuổi trẻ thường hoang tưởng trèo cao, càng cao càng té đau chỉ vài năm sau đó.
Đầu niên học, tôi tìm đến là thư viện Đắc Lộ ở đường Yên Đổ (Lý Chính Thắng bây giờ). Thư viện này có nhiều tư liệu cũ rất quý, không mang tính hiện đại như VAA. Nhiều sách về triết học, tôn giáo, nghệ thuật cổ điển, Bulletin des Amis du vieux Hue… viết bằng những ngôn ngữ mà tôi mù tịt. Tiếng Pháp tôi còn lơ mơ, nói gì đến tiếng Bồ, tiếng La Tinh… Duy có bộ lưu trữ các tạp chí như Đông Dương Tạp Chí, Nam Phong Tạp Chí… tiếng Việt là hấp dẫn, nhưng tôi chỉ có giờ liếc qua vài số, định bụng thi xong sẽ quay lại đọc. Thư viện này cũng có nhựt báo, tạp chí văn học… toàn hàng tuyển, vì độc giả hầu hết là sinh viên và các nhà nghiên cứu.
Đến rồi, tôi mới biết thư viện nơi đây chỉ là phần nhỏ của cơ sở Đắc Lộ. Ở đây còn có cư xá cho sinh viên, nhà nguyện, các lớp dạy sinh ngữ, trung tâm hướng nghiệp cho thanh niên, và cả studio để thực hiện các show truyền hình. Trung tâm do các linh mục dòng Tên điều hành. Dòng Tên từ năm, sáu thế kỷ nay nổi tiếng uyên bác và cũng phóng khoáng đi trước thời đại, nên không ít lần bị Vatican “dán nhãn”. Nhưng phóng khoáng lại dễ hòa đồng, nói chuyện đời, chứ không nói chuyện đạo, hay khuyến dụ người khác theo đạo. Đùa giỡn thâm thúy, khôi hài đen nên giới trẻ rất thích, bất kể lương giáo, nôm na gọi là mấy ông cha chịu chơi. Ngay chương trình truyền hình của Đắc Lộ cũng không nói chuyện đạo, mà nhắm mục tiêu là nâng cao dân trí, bảo vệ sức khỏe, tìm hiểu quê hương đất nước…
Tu viện có ông cha Tây râu xồm, tôi lân la tán phét, xổ tiếng Anh, nhưng trời đất, ổng nói tiếng Việt sõi như người Việt, xài cả tiếng lóng như bọn trẻ. Lâu quá rồi, tôi không nhớ nổi tên ông cha dễ thương này. Sau năm 75, các cha Tây bị trục xuất về nước. Mấy ông cha Đắc Lộ mắc cái tội mê mệt Việt Nam, lại tìm cách qua Thái Lan, Mã Lai, Phi Luật Tân… giúp người Việt tị nạn. Tôi nghe nói có ông đã ở Việt Nam cả ba bốn chục năm, gắn bó với mảnh đất chiến tranh này, rồi lại phải lìa bỏ nó.
Vài năm sau 75, các cha ở dòng Tên Đắc Lộ dính vào một vụ án in ấn, tàng trữ tài liệu phản động. Một số linh mục bị bắt đi tù mấy năm. Ông thầy mà tôi đề cập trong tùy bút “Ông thầy Việt Văn” bị bắt trong vụ này, và đi tù 4 năm. Nội vụ có nhiều uẩn khuất khi tôi đến thăm thầy. Tu viện Đắc Lộ bị tịch thu, làm tòa soạn báo Tuổi Trẻ và một nhà in. Sau này nghe nói chính quyền có trả lại cho nhà dòng một phần. Báo Tuổi Trẻ dời về trụ sở mới, còn nhà in thì hình như vẫn còn ở nơi đấy.
Không khí trung tâm Đắc Lộ nói chung thân thiện, giới trẻ dễ làm quen với nhau, có khi rủ nhau làm công tác thiện nguyện cho những chương trình từ thiện của trung tâm. Chính vì không khí cởi mở, hòa ái nơi đây mà tôi lâm vào… thế kẹt. Đến thư viện, học thì không bao nhiêu, mà ham chơi, tán dóc thì nhiều! Qua Tết, mùa thi cận kề, liên tục “bể kế hoạch” học bài, tôi phải di tản kiếm chỗ học ở thư viện khác nhằm bớt trớn vui chơi.
Thư viện sau đó tôi thường đến là Trung tâm Văn hóa Đức, hình như còn có tên khác là Viện Goethe, tôi không chắc. Trung tâm này nằm trên đường Phan Đình Phùng, nay là Nguyễn Đình Chiểu, gần ngã tư Hai Bà Trưng. Thư viện Trung tâm Văn hóa Đức nằm trong một biệt thự hai tầng thoáng, rộng. Tầng trệt là văn phòng, tầng trên là thư viện. Sách báo nơi đây không nhiều và đa dạng, diện tích cũng nhỏ, có vẻ là phòng đọc sách hơn là thư viện. Nơi này nhỏ nên ít người lui tới, chừng năm, sáu độc giả vào đọc sách, đa số ngồi học thi như tôi. Không gian rất yên tĩnh, chẳng ai làm phiền ai.
Có lần, ngồi cạnh tôi là một sinh viên trẻ, tôi đoán, chắc chỉ hơn tôi một hai tuổi. Quanh chỗ anh toàn là sách và giấy đầy hình vẽ cấu hình không gian của phân tử. Tôi hỏi thăm, anh vừa xong chứng chỉ thâm cứu năm ngoái, đang làm luận án tiến sĩ đệ tam cấp. Chứng chỉ thâm cứu tương đương với bằng cao học, còn tiến sĩ đệ tam cấp đại loại như phó tiến sĩ sau này. Hệ thống văn bằng này ảnh hưởng từ nền giáo dục Pháp, và chỉ có ở Đại học Khoa học. Quá nể đàn anh, trẻ tuổi, dáng thư sinh, đeo kiếng cận, học giỏi. Sự vị nể này cũng là động lực để tôi cắm đầu chạy nước rút.
Có những chiều mưa, qua khung cửa thư viện, nhìn những giọt mưa rơi trên lá cũng thấy đôi chút bâng khuâng. Ba mươi năm sau, tôi quay lại nơi này – giờ là một bộ phận của Tổng lãnh sự quán Đức, để dự phỏng vấn xin visa. Nhân viên cơ quan không ai biết nơi đây đã từng là thư viện. Trong lòng tôi rất muốn lên lầu thăm lại chốn cũ, nhưng biết là bất khả vì vấn đề an ninh.
Nhiều năm sau nay này tôi không còn vào thư viện nữa. Cách đây một năm, tôi đến Thư viện Quốc gia để dự hội thảo. Bước ra ngoài thính phòng, thấy vài bạn trẻ ngồi dựa cột hành lang, chân duỗi dài đang say mê đọc sách, có bạn cầm bút ghi chép… Thời buổi digital, AI tràn ngập, hình ảnh thư thả với sách vở đó thật hiếm hoi. Tôi ngắm nhìn mấy cháu, chợt nhớ hơn hơn 50 năm trước, mình cũng từng có một thời thư viện với biết bao hoài bão và mơ mộng.
Thứ Hai, 25 tháng 8, 2025
CÓ MỘT KẺ SĨ ĐẤT GIA ĐỊNH "CHUỘNG KHÍ TIẾT, TRỌNG NGHĨA KHINH TÀI”
Cù Mai Công
#sgb
Tỉnh Gia Định của Nam kỳ lục tỉnh xưa, rộng từ Tây Ninh tới Mỹ Tho, Gò Công, lấy Sài Gòn làm trung tâm. Người Gia Định xưa, “Tục chuộng khí tiết, trọng nghĩa khinh tài. Học trò đọc sách, phần nhiều chú trọng sáng tỏ nghĩa lý mà vụng về văn chương” (Quốc sử quán triều Nguyễn, Đại Nam nhất thống chí, bản dịch, 1992, trang 208 - 209).
Ông Nguyễn Văn Nên, nguyên bí thư Thành ủy TP.HCM dân Tây Ninh, gốc Gia Định xưa vừa nhận quyết định thôi “tổng trấn” TP.HCM, sang làm ủy viên thường trực Tiểu ban Văn kiện Đại hội XIV của Đảng; đồng thời phân công theo dõi, chỉ đạo Đảng bộ TP.HCM cho đến Đại hội XIV của Đảng.
Dù biết trước nhưng nhiều người, trong đó có tôi, vẫn bần thần. Nhớ hồi ông mới về làm bí thư Thành ủy TP.HCM (10-2020), tôi viết trong trang web nội bộ (báo Tuổi Trẻ), đại ý: “Ông Nên là người ngay lành, chính trực, khí tiết và không ưa nịnh. Ông Nên về TP.HCM là hồng phúc cho bà con Sài Gòn - Gia Định”.
Tôi biết ông từ trước khi ông về TP.HCM chứ không nói theo cảm tính. Cháu ông xưa học võ tôi, kể: “Ổng sống đơn giản, đạm bạc lắm, uống rượu chuối hột tự ngâm”. Nhiều anh em biết ông mê cờ tướng, rành đàn, hát vọng cổ. Rảnh cũng thụt bi da, búng bóng chuyền, chơi bóng đá… Hồi còn làm việc ở quê nhà Tây Ninh, thỉnh thoảng đi chơi về khuya, ông ghé nhà một người bạn, lôi chai đế chuối hột ra và bày bàn cờ tướng...
Về làm bí thư Thành ủy TP.HCM ngay khi đại dịch Covid-19 bùng phát, việc chống dịch thuộc quyền của nhân sự Bộ Y tế điều vô. Không hiếm quan chức kêu gào chống dịch quyết liệt, nhưng tịnh không dám vi hành, đi thực địa. Còn ông xuống tận vùng dịch gặp bà con, về ông thẳng thắn nói trong buổi họp: “Đưa người ta vô mấy khu tập trung rồi… để đó, không biết làm gì”.
Chị Ái Mỹ, nguyên tổng biên tập cứng cỏi của báo Phụ Nữ TP.HCM bảo: “Trong đại dịch, khi trung ương vẫn chưa đưa ra quyết định cuối cùng thì tại thành phố, ông âm thầm tham khảo ý kiến các nhà chuyên môn, “hội chẩn” nhanh để kê đơn cứu cấp. Toa ấy về sau cũng được thông qua. Nhưng chỉ cần giữ được hơi thở trước tiên cái đã. “Mấy đứa cứ làm đi, có gì Bảy chịu hết” - là cam kết chính trị hẳn hòi đấy!”.
Và khi ông về TP.HCM, TP này đang có những xáo xào, gãy đổ, cũng theo chị Ái Mỹ, ông đã “ứng xử như thế nào, sắp đặt lại ra sao, hàn gắn, phục hồi từ đâu để tái tạo nội lực mà phát triển”.
Năm ngoái, ông tổ chức một buổi gặp với mấy chục văn nghệ sĩ, trí thức, nhiều người nổi tiếng về phản biện “khó nghe”. Không mời báo chí. Ông thật lòng muốn được nghe ý kiến trái chiều. Có lúc ông ngỏ ý mời và mong được gặp nhà thơ Đỗ Trung Quân. Anh Quân hỏi ý kiến tôi: “Ông Nên muốn gặp, có nên gặp hay không?”. Tôi thưa anh: “Ông Nên là người rất đàng hoàng và mời thiệt bụng thiệt dạ”.
Trong rất nhiều việc, thay vì đổ lỗi khách quan như vô số lãnh đạo khác, ông luôn nhận lỗi về mình. Ngay buổi chia tay sáng nay 25-8-2025, sau khi “gởi lời cảm ơn sâu nặng đến đồng bào, đồng chí TP.HCM”, “biết ơn đồng bào, đồng chí gần xa, các bậc lão thành, chuyên gia, nhà khoa học, văn sĩ, trí thức, nhà báo, nhà doanh nghiệp, bậc tu hành, bạn bè quốc tế...”, ông “nghiêm túc túc kiểm điểm sâu sắc, nhận trách nhiệm: dù đã nỗ lực hết mình nhưng vẫn còn nhiều điều chưa làm được, nhiều việc còn dang dở và những việc chưa hài lòng”.
“Những việc chưa hài lòng” của
ông có thể có cả những gì mà tôi từng chia sẻ với một người bạn là lãnh đạo
UBND TP.HCM: “Không phải ông Nên muốn làm gì cho TP thì làm. Còn cả một cơ chế,
bộ máy ràng buộc”. Người bạn này gật đầu, vẻ ý nhị.
Nói về ông sẽ còn rất nhiều, kể cả
việc xua tay thẳng thừng “quà cáp” và mời những người gởi quà cáp về ngay,
“không tiễn” của ông mà nhiều anh em, thân hữu của ông đều biết rõ.
… Thôi, vậy là sau sáng nay kẻ sĩ
đất Gia Định ở nhà công vụ, đi xe hiếm khi hụ còi Nguyễn Văn Nên chia tay TP.HCM,
trong một sáng Sài Gòn mưa.
Không sao, có lẽ xong công việc
cuối được giao phó, cũng nhanh thôi, ông sẽ về lại với Tây Ninh của ông - một
người con, một kẻ sĩ đáng kính trọng của đất Gia Định.
Chủ Nhật, 24 tháng 4, 2016
24/4/2016 - Dân cần nhưng quan chưa vội
Ống xả ra biển là bình thường ở các doanh nghiệp sản xuất gần sông biển. Vấn đề là thải thứ gì? Xử lý nước thải thế nào?... Những câu hỏi ấy đến giờ vẫn chưa được trả lời, dù khủng hoảng đã kéo dài hai tuần!
Trước thông tin, đường ống xả thải khổng lồ của công ty Formosa chạy ngầm dưới đáy biển là trái phép, ông Võ Tuấn Nhân, Thứ trưởng Bộ TN&MT khẳng định hoàn toàn không có chuyện đó.
Thứ trưởng Nhân khẳng định, quy trình xả thải của Formosa đã được Bộ TN&MT cấp phép theo đúng quy định pháp luật Việt Nam.
Hệ thống của công ty Formosa công khai chứ không phải dấu giếm, đường ống nằm dưới mực nước biển 17m, đường kính hơn 1 mét, theo quy định khi xả thải thì toàn bộ nước thải phải được xử lý.
"Việc báo chí thông tin người dân lặn biển để tìm nguyên nhân khiến dư luận hiểu nhầm rằng Formosa xả trộm bằng đường ống khổng lồ dưới đáy biển. Tôi khẳng định Formosa được phép xả thải", ông Nhân nói.
Trước thông tin, đường ống xả thải khổng lồ của công ty Formosa chạy ngầm dưới đáy biển là trái phép, ông Võ Tuấn Nhân, Thứ trưởng Bộ TN&MT khẳng định hoàn toàn không có chuyện đó.
Thứ trưởng Nhân khẳng định, quy trình xả thải của Formosa đã được Bộ TN&MT cấp phép theo đúng quy định pháp luật Việt Nam.
Hệ thống của công ty Formosa công khai chứ không phải dấu giếm, đường ống nằm dưới mực nước biển 17m, đường kính hơn 1 mét, theo quy định khi xả thải thì toàn bộ nước thải phải được xử lý.
"Việc báo chí thông tin người dân lặn biển để tìm nguyên nhân khiến dư luận hiểu nhầm rằng Formosa xả trộm bằng đường ống khổng lồ dưới đáy biển. Tôi khẳng định Formosa được phép xả thải", ông Nhân nói.
Nguyễn Gia Định
Đăng ký:
Bài đăng (Atom)
