Thứ Hai, 18 tháng 5, 2015

Giáo dục Việt Nam: góc nhìn "gà chọi"

Giá trị của Pisa

Ngày 13/5/2015, Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) phát hành ấn phẩm “Universal Basic Skills: What countries stand to gain” (tạm dịch là: “Những kỹ năng phổ thông cơ bản: nước nào đạt được điều đó”) được coi như một báo cáo xếp hạng giáo dục phổng thông thông qua kết quả của cuộc khảo sát PISA năm 2012 (Program International Student Assessment) và TIMSS năm 2011 (Trends in International Mathematics and Science Study) của 76 nước trên thế giới tham dự.

Năm 2012, Việt Nam lần đầu tiên tham gia PISA cùng với 64 quốc gia và vùng lãnh thổ khác, trong quy mô đánh giá quốc tế khảo sát với mẫu khá lớn mà từ trước đến nay Việt Nam cũng chưa từng có cuộc khảo sát đánh giá nào bài bản và quy mô như vậy.

Tuy nhiên, từ khi công bố kết quả PISA đến nay gần 2 năm, nhưng thực sự chưa thấy một báo cáo sát thực và có ý nghĩa nào từ kết quả này. Thực chất điều quan trong và đáng quan tâm là những phân tích sâu xa, không phải từ kết quả bài test của mỗi môn được đánh giá, mà từ bảng câu hỏi khảo sát HS. Khi phân tích những câu trả lời trong bảng khảo sát sẽ thấy được tình hình thực tế như thế nào.

Chẳng hạn như, theo kết quả phân tích bảng hỏi của tác giả thì thấy rằng trong môn toán học, HS có động cơ bên ngoài (học vì ảnh hưởng bạn bè, bố mẹ, thầy cô…) lớn hơn động cơ bên trong (học vì cảm thấy thích).

HS có động cơ học tập là rất tốt nhưng khi động bên ngoài lớn hơn động cơ bên trong thì là một điều nguy hiểm. Vì động cơ thực dụng là thể hiện sự mong muốn phải đạt được cái gì đó, và để đạt được cái mong muốn đó thì có thể dùng đủ các biện pháp bất chất hậu quả.

Điều này nhận thấy rất rõ trong giáo dục hiện nay như: học thêm, chạy điểm, coi cóp… để đạt được điểm số cao, trò giỏi, thầy giỏi, trường giỏi,… Chính vì thế “bệnh thành tích” trong giáo dục hiện nay vẫn là “căn bệnh nan y”.

Từ kết quả phân tích bảng khảo sát cũng cho thấy học tỷ lệ HS Việt Nam không tự tin vào khả năng toán học của mình ở mức cao.

Trong 8 câu hỏi đưa ra trong bảng khảo sát bao gồm cả những câu liên quan đến kiến thức lý thuyết và khả năng thực hành toán học. Có thể thấy rằng học tỷ lệ HS Việt Nam tự tin vào kiến thức lý thuyết cao hơn khả năng thực hành.

Chẳng hạn, với câu hỏi liên quan đến giải phương trình, tính mét vuông thì sự tự tin của HS rất cao, nhưng với các câu hỏi như tính mức tiêu thụ dầu, tính thời gian tàu chạy, đọc hiểu biểu đồ trên báo thì HS lại mất tự tin.

Trong khi đó theo báo cáo của OECD thì tỷ lệ HS được khảo sát rất tự tin vào khả năng tính thời gian giờ tàu chạy, đọc biểu đồ trên báo là rất cao so với những cái còn lại.

Cũng theo báo cáo, Việt Nam là nước đứng thứ nhất thể hiện mối quan hệ ảnh hưởng của sự thiếu tự tin vào khả năng toán học học của HS với thành tích toán học.

Tức là, HS đạt kết quả thấp trong bài kiếm tra ở những câu mang tính thực hành. Như vậy câu hỏi đặt ra cho giáo dục của chúng ta là tại sao HS Việt Nam vẫn chỉ giỏi lý thuyết và yếu thực hành? Đó chính là vấn đề mà ngành giáo dục phải quan tâm và phải có giải pháp để có thể cải thiện được thực trạng hiện nay.

Theo kết quả xếp hạng của OECD, Việt Nam xếp hạng cao hơn Vương quốc Anh (20/76) nhưng khi so sánh về độ thích thú với môn toán học trong PISA 202 thì HS Anh thích thú với môn toán học cao hơnViệt Nam.

Kết quả phân tích hồi quy tuyến tính cho thấy cứ khi sự thích thú tăng lên một đơn vị thì điểm số của HS Anh tăng lên 33,585 điểm, trong khi đó HS Việt Nam chỉ tăng 22,075 và yếu tố HS thích thú với môn toán với thành tích học tập toán học có mối liên hệ ý nghĩa về mặt thống kê.

Cuối cùng, vị trí xếp hạng chỉ là một kênh cho chúng ta tham khảo để tìm ra và phân tích sâu hơn những vấn đề ẩn sau nó, từ đó thấy được giá trị thật và cái một cái nhìn toàn diện hơn.


Tăng Thị Thùy (nghiên cứu sinh, khoa Giáo dục So sánh và Quốc tế, đại học Chi Nan, Đài Loan)


1 nhận xét: